Киберкуркынычсызлык буенча кулланма: интернет янауларыннан саклану

2025 елның 9 июле, чәршәмбе

Мошенниклар банклар, дәүләт органнары яки танылган компанияләр исеменнән ялган хәбәрләр җибәрәләр.

Ничек сакланырга:

• Хат җибәрүченең адресын тикшерегез (мошенниклар еш кына охшаш, ләкин дөрес булмаган адресларны кулланалар)
• Шикле сылтамаларга күчмәгез
• Мәгълүматны бары тик рәсми сайтларда гына кертегез (браузердагы адресны тикшерегез)
• Мәгълүматны раслау өчен оешмага рәсми номер буенча шалтыратыгыз

Мәгълүматны урлый, компьютерны блоклый яки аның ресурсларын куллана торган программалар.

Ничек сакланырга:

• Антивирус урнаштырыгыз һәм аны даими яңартыгыз
• Программаларны бары тик рәсми чыганаклардан гына йөкләгез
• Операцион системаны вакытында яңартыгыз
• Хатлардагы шикле кушымталарны ачмагыз

Товар яки хезмәт алганчы түләү таләп итү, ләкин соңыннан алар бирелмәячәк.

Ничек сакланырга:

• Сатучы/компания турында бәяләмәләрне тикшерегез
• Сакланган түләү ысулларын кулланыгыз
• Бик отышлы тәкъдимнәргә сак булыгыз
• Мөмкинлек булганда, алганда түләү ысулын кулланыгыз

Хисапларга керү яки ялган документлар ясау өчен шәхси мәгълүматларны урлау.

Ничек сакланырга:

• Катлаулы серсүзләр кулланыгыз (төрле сервислар өчен төрле)
• Ике факторлы аутентификацияне кушыгыз
• Шәхси мәгълүматны ачык чыганакларда бастырмагыз
• Хисап язмаларын даими тикшерегез

Аккаунтларны бозу, ялган битләр, шәхси хәбәрләр аша алдау.

Ничек сакланырга:

• Әгәр сөйләшүче акча сораса, аны тикшерегез (аңа шалтыратыгыз)
• Танымаган кешеләрдән дуслык соравын кабул итмәгез
• Хосусыйлык көйләүләрендә шәхси мәгълүматка керү мөмкинлеген чикләгез
• Аккаунтка керү сораган кушымталарга сак булыгыз

Киберкуркынычсызлыкның гомуми кагыйдәләре:

1. Серсүзләрне даими яңартыгыз һәм серсүзләр менеджерын кулланыгыз
2. Мөһим мәгълүматның резерв копияләрен ясагыз
3. Шәхси мәгълүматны кертү вакытында сакланган бәйләнешне (https) кулланыгыз
4. Тикшерелмәгән чыганаклардан килгән мәгълүматны тикшерегез
5. Кечкенә шик туганда да - ярдәм хезмәтенә яки хокук саклау органнарына мөрәҗәгать итегез

Истә тотыгыз: әгәр тәкъдим артык файдалы күренсә, ашыгыч гамәлләр таләп итсә яки алдан түләүне сораса, бу, күрәсең, алдау. Интернетта, чынбарлыктагы кебек үк, сак булыгыз.